Zrealizowane kosztorysy

 

2.6.     Zalety kalkulacji szczegółowej:

 

•        tradycyjna i powszechnie stosowana (ogólnie przyjęte w Polsce definicje robót i jednostki przedmiaru zdefiniowane w katalogach, tak samo zasady obliczania ilości robót)

•        dostępne katalogi nakładów rzeczowych

•        dostępne podstawy cenowe (informacja bezpośrednio od dostawców i liczne publikowane informatory cenowe),

•        wygodna w szacowaniu kosztów i cen robót nietypowych,

•        umożliwia analizę wpływu zmiany cen poszczególnych czynników produkcji lub zamiany materiałów, wpływu zmian narzutów kosztorysu na cenę / wartość przedmiotu zamówienia,

•        gotowe wstępne zestawienie materiałów do planowania zamówień.

2.7.     Wady kalkulacji szczegółowej

•        duża pracochłonność: bardzo dużo drobnych robót - pozycji przedmiaru, uzupełnianie mnóstwa cen czynników produkcji,

•        łatwo o pominięcie pozycji istotnych dla wyceny,

•        występuje tendencja do „rozbijania" robót na osobne pozycje kosztorysowe z pominięciem opisu, np zamiast 1 pozycji kosztorysu : wykonanie ściany żelbetowej grubości 24 cm i wysokości 6,5m mamy trzy pozycje: ściana żelbetowa grubości 10 cm, dodatek za pogrubienie, i dodatek za wysokość ponad 6m - tak, jak to jest w katalogach; kalkulacja staje się nieczytelna.

•        występują istotne różnice przy posługiwaniu się różnymi katalogami zawierającymi nakłady na te same roboty (istotne: rok wydania, wydawca);

•        katalogi zawierają informacje o nakładach w „przeciętnych" warunkach i przy założeniu że roboty wykonują profesjonaliści, a praca jest dobrze zorganizowana; warunki i sposób wykonania robót opisane w katalogach mogą różnić się od warunków i sposobów rzeczywiście występujących - wtedy trzeba modyfikować dane katalogowe, a to wymaga specjalistycznej wiedzy;

•        żeby dobrze zrobić kosztorys trzeba być fachowcem od technologii (właściwy dobór pozycji katalogowych na bazie znajomości metod wykonania),

•        kosztorysanci przyzwyczajeni do tej metody nie są w stanie szybko udzielić odpowiedzi na pytanie: ile z grubsza będzie kosztować całość prac - widzą ją tylko jako sumę pozycji kosztorysowych;

•        wymaga dostępu do dokładnie opracowanej dokumentacji - nie da się stosować metody szczegółowej na wczesnych etapach przygotowania inwestycji ani w sytuacji, gdy projekt jest bardzo ogólny, bo wtedy kosztorysant musi przyjmować wiele założeń, które mogą być bezpodstawne.

 

3. Metoda kalkulacji uproszczonej

3.1.     Zasada obliczeń

 

Oszacowanie kosztów / ceny przez analogię do kosztów i cen wcześniej wykonanych (lub kosztorysowanych) robót, elementów obiektów lub całych obiektów. Metoda polega na obliczeniu ceny kosztorysowej jako sumy iloczynów ustalonych jednostek przedmiarowych i ich cen jednostkowych:

 

Ck       cena kosztorysowa pkuwim (wartość kosztorysu w kosztorysie inwestorskim)

C_j       cena jednostkowa pozycji przedmiaru, najczęściej zawiera wszystkie koszty (R, M, S, KP) i zysk, ale nie wnika się, w jakich proporcjach.

VAT    kwota podatku VAT (w kosztorysie inwestorskim „publicznym" bez VAT).

3.2.     Nośniki cen w kalkulacji uproszczonej

 

Definicja nośnika ceny odgrywa ważną rolę w kosztorysowaniu: określa co wchodzi w skład pozycji kosztorysu i w związku z tym wyjaśnia kształtowanie się ceny pozycji. Przy niewielkim stopniu scalenia (drobny podział) nie jest istotne, z jakich obiektów pochodzą ceny jednostkowe - jak z drobnych „klocków" można z nich zbudować praktycznie każdy zakres prac lub obiekt. Na wyższym poziomie agregacji wycena odbywa się już poprzez analogię do podobnych obiektów:

w Polsce nie ma jednolitej klasyfikacji pozycji kosztorysowych. w niektórych publikacjach cenowych przyjęły się następujące rodzaje nośników cen do kalkulacji uproszczonej, według rosnącego poziomu scalenia:

roboty, zdefiniowane jak w metodzie szczegółowej (np. wg definicji w katalogach KNR, KNNR

itd.);

roboty scalone (asortymenty robót) - tu należy określić, jakie roboty są ujęte w pozycji, w jakich jednostkach i według jakich zasad przedmiarować.

asortymenty zagregowane - należy również określić, jakie roboty są ujęte w pozycji (czyli w asortymencie zagregowanym), w jakich jednostkach i według jakich zasad przedmiarować, oraz opisać właściwości asortymentu zagregowanego. Przykład asortymentu zagregowanego wg klasyfikacji BCO Sekocenbud (jedna z publikacji cenowych do kosztorysowania dostępnych na rynku):

110.23 Fundamenty żelbetowe ogółem (ławy, stopy, płyty, ściany fundamentowe ze zbrojeniem i wykonaniem podłoża - w budynkach mieszkalnych i użytku publicznego, bez względu na rodzaj betonu), cena za m³ konstrukcji.

Jeśli cenę określono dla budynku posadowionego tylko na ławach, to cena będzie nieadekwatna w przypadku budynku posadowionego na stopach fundamentowych lub płycie.

elementy obiektów - podział najczęściej według funkcji, jaką dany element pełni w obiekcie, np według klasyfikacji BCO Sekocenbud:

110.20 Fundamenty ogółem (ławy, stopy, płyty; betonowe, żelbetowe, kamienne, ceglane, prefabrykowane,w całym obiekcie); cena za m³ konstrukcji,

znowu cenę możemy użyć w naszym kosztorysie jeśli obiekt, na bazie którego była wyznaczona, był podobny do naszego, czyli miał podobne proporcje różnych rodzajów fundamentów.

stany - stan zerowy, stan surowy, wykończenie wewnętrzne, instalacje elektryczne itp., uwagi jak wyżej, ceny są najczęściej odniesione do 1m² powierzchni zabudowy, powierzchni użytkowej lub 1m³ kubatury.

obiekty - ceny odniesione do 1m² powierzchni użytkowej budynku, 1m³ kubatury, 1m długości rurociągu, albo odniesione do jednostek nie mających związku z geometrią obiektu, a ze sposobem jego wykorzystania, np. koszt budowy szpitala w przeliczeniu na 1 pacjenta (czy 1 łóżko), jednostkowy koszt budowy parkingu wielopoziomowego - ile kosztuje zbudowanie 1 miejsca postojowego itp.

 

Na rynku dostępne są liczne publikacje cenowe (informatory) do kosztorysowania metodą uproszczoną. Zawierają one własne klasyfikacje nośników cen, dlatego przy korzystaniu z tych publikacji należy dokładnie sprawdzić, czy klasyfikacja w danym informatorze odpowiada naszym potrzebom. Istnieją informatory poświęcone specjalnie robotom remontowym.

Ceny w informatorach cenowych pochodzą:

•        z kalkulacji szczegółowych na podstawie tzw. średnich cen czynników produkcji, wykonywanych specjalnie do publikacji w informatorach,

•        z notowań rynkowych „gotowych" cen za określone roboty, asortymenty, obiekty.

Ceny te zawierają wszystkie składniki kalkulacyjne: koszty bezpośrednie (R, M, S), koszty pośrednie i zysk wykonawcy; ale są cenami netto. Dodatkowo publikowane są informacje o ruchu cen w budownictwie (zmiany roczne, półroczne, kwartalne, miesięczne) oraz o różnicach regionalnych.

Uwaga: w przypadkach kontraktów międzynarodowych albo finansowania przedsięwzięć ze środków międzynarodowych organizacji jak np. Bank Światowy, stosowane są specyficzne procedury i wzory kosztorysów ofertowych i umów. Na przykład, warunki kontraktowe FIDIC wymagają, by w ofercie w osobnych pozycjach ująć pewne koszty ogólne budowy, a zysk wydzielić (nie doliczać do wartości poszczególnych pozycji kosztorysu), co ma ułatwić kontrolę kosztów i wynagrodzenia wykonawcy. W takim wypadku korzystanie z polskich informatorów cenowych jest utrudnione.

Kosztorysanci korzystają też z własnych obliczeń wykonanych metodą kalkulacji szczegółowej, lub poprzez aktualizację odpowiednimi wskaźnikami cen z wcześniej wykonanych kosztorysów, ofert wykonawców, cen konkurencji itp. Posiadanie i ciągła aktualizacja własnej bazy cen ma kluczowe znaczenie. Ceny publikowane można traktować tylko jako przybliżenie, informację o tendencji ruchu cen, poza tym w chwili publikacji stanowią one już dane historyczne.

ATHENASOFT Sp. z o.o.:

INTERCENBUD - internetowa baza www.intercenbud.com.pl - ceny robót definiowanych jak w Katalogach Nakładów Rzeczowych, obliczone na bazie średnich cen czynników produkcji z notowań rynkowych

BISTYP-CONSULTING Sp. z o.o.:

Katalog cen jednostkowych robót i obiektów remontowych, kwartalnik - zawiera ceny jednostkowe robót remontowych (klasyfikowanych jak w Katalogach Nakładów Rzeczowych) oraz cennik jednostkowy obiektów remontowych: krótki opis obiektu i zakresu prac, podstawowe wskaźniki cenowe odniesione do m² p.u. i m³ kubatury obiektu, wszystkie wyliczenia na bazie kalkulacji szczegółowych wydawcy informatora. Informacje te można znaleźć również w E-BISTYP www.e-bistyp.pl.

KOPRIN Sp. z o.o.:

EUROCENBUD - Euro-CPK ceny jednostkowe robót z najczęściej wykorzystywanych Katalogów Nakładów Rzeczowych, w tym dotyczących robót remontowych, oraz Euro-CRB -ceny jednostkowe zagregowanych pozycji kosztorysowych, ceny pochodzą z kalkulacji szczegółowych na podstawie średnich cen czynników produkcji z notowań rynkowych.

Kwartalniki do robót remontowych: BCM (wskaźniki cenowe o wysokim stopniu scalenia, dotyczą remontów w konkretnych obiektach, zakres prac opisany dość obszernie w trzech wariantach: remont duży, średni i mały, wartości kalkulowane metodą szczegółową na bazie średnich cen czynników produkcji z notowań rynkowych, wskaźniki odnoszone do jednostek właściwych dla rodzaju robót i do m² p.u.)

Wydanie specjalne: Biuletyn cen robót remontowych po klęskach żywiołowych BCK (bezpłatny)

Biuletyn cen robót remontowo-budowlanych oraz zabytkowych BRR (roboty klasyfikowane jak w katalogach nakładów rzeczowych, ceny robót z kalkulacji szczegółowych na średnich cenach czynników produkcji)

Internetowy portal cenowy e-Sekocenbud www.sekocenbud.pl, ceny robót z kalkulacji szczegółowych, oraz rzadko aktualizowane rynkowe (z ofert konkretnych wykonawców) i transakcyjne (dane od inwestorów - ze zwycięskich ofert w przetargach).

3.4. Kiedy stosować kalkulację uproszczoną?

 

Jako metodę obliczeń:

•        na wczesnych etapach przygotowania inwestycji (gdy nie ma pełnej dokumentacji projektowej i fizycznie nie da się sporządzić kalkulacji szczegółowej)

•        gdy mamy godne zaufania informacje cenowe,

•        gdy nie potrzebujemy szczegółowych danych o zużyciu czynników produkcji,

•        gdy sporządzamy kosztorys inwestorski w zamówieniach publicznych

Jako sposób prezentacji obliczeń kosztorysu

•        w ofertach przedstawianych zamawiającemu. Zazwyczaj zamawiający nie ma ochoty wnikać w zużycie materiałów czy stawki robocizny, jakie zastosował oferent, chce znać tylko kwoty, jakie ma zapłacić za wykonanie robót. UWAGA: układ kosztorysu, podział na nośniki cen i sposób przedstawiania obliczeń narzuca zamawiający!

 

3.5.     Zalety metody uproszczonej

•        przy założeniu, że posługujemy się stopniem scalenia wyższym niż roboty: mniejsza pracochłonność, większa szybkość obliczeń i prostszy przedmiar,

•        możliwość realnej wyceny kosztów na podstawie niewielu danych (wstępnych projektów) przez analogię do cen podobnych obiektów.

3.6.     Wady metody uproszczonej

•        nie ma jednolitej klasyfikacji nośników cen na wyższym poziomie agregacji, elementy wymagają dodatkowego opisu, przez co tworzenie uniwersalnych baz danych o cenach jest trudne;

•        problem przy obiektach nietypowych i nowych technologiach - nie ma z czym porównać

•        im wyższy stopień scalenia i mniej dokładne podstawy techniczne (wczesne fazy projektowania) tym mniejsza dokładność oszacowania - rośnie wpływ subiektywnej oceny kosztorysanta np. co do standardu obiektu;

•        nie można szybko ani dokładnie określić wpływu zmian cen wybranych czynników produkcji na wartość kosztorysową,

•        kosztorysu uproszczonego nie da się wykorzystać bezpośrednio jako podstawy do planowania budowy (harmonogramu, zamówień materiałów, szczegółowej kontroli kosztów)

 

BIBLIOGRAFIA

Akty prawne dotyczące kosztorysowania w zamówieniach publicznych

[1] Ustawa z dnia 29 stycznia 2004r. Prawo zamówień publicznych (Dz.U.nr. 19 poz. 177) z późniejszymi zmianami

[2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 18 maja 2004 r. w sprawie określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno-użytkowym (Dz.U. 2004 Nr 130 poz. 1389)

[3] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego (Dz.U. 2004 nr 202, poz. 2072), oraz Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 22 kwietnia 2005 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego (Dz. U. 2005 nr 75 poz. 664)

[4] Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 2151/2003 z dnia 16 grudnia 2003 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 2195/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Wspólnego Słownika Zamówień (CPV), Dz. U. WE L329/1 z 17.12.2003